» چگونه چاق شویم (برای افراد لاغر) | رژیم غذایی جهت چاق شدن

چگونه می توانم وزنم را افزایش دهم؟

ما همیشه فکر می کنیم چاقی، مشکلی است که بر طرف کردن آن سخت است در صورتی که بسیاری از افراد مبتلا به لاغری هستند وافزایش وزن برای آنها مشکل تر از کاهش وزن یک فرد چاق است!

هر کس با مشخصات فیزیولوژیکی که دارد، در یک محدوده وزنی ، سالم است . اگر چاق تر از آن شود دچار اضافه وزن شده و در معرض ابتلا به بیمارهای مزمن قرار می گیرد ؛ اما کمبود وزن هم خطر زاست . هر چه وزن فرد با حد پائین سلامتی فاصله بیشتری داشته باشد ، خطر ابتلا به بیمار هایی که موجب مرگ زودرس می شوند ، بیشتر است . او توان کافی برای انجام فعالیت های روزانه را ندارد و بیشتر اوقات احساس ضعف می کند.

وزن ایده آل ، بر اساس قد و سن یک فرد و شرایط جسمی او محاسبه می شود . او در این وزن نه لاغر و نه چاق و از اندام متوسطی برخوردار است.

هدف کلی رژیم های چاقی و لاغری ، رسیدن به این وزن ایده آل است که فرد ، با داشتن آن از سلامتی کامل برخوردار می باشد .

بقیه در ادامه مطلب

دلیل لاغری چیست؟

این اولین سؤالی است که یک فرد لاغر باید از خود بپرسد.

مشکلاتی چون

پرکاری تیروئید واختلالات هورمونی،ناراحتی روحی که تأثیر مستقیم بر غذا خوردن فرد داردو تنهایی ، همه می توانند دلایل تأثیر گذاری باشند وجود انگل در روده ها و یابیماری های عفونی دوره ای هم دلایل دیگری برای لاغری مفرط است .

با شناسایی دلیل خیلی راحت تر می توان برای حل این مسئله اقدام کرد ، دراین صورت راه درمان را می شناسیم و موانع را یکی یکی از سر راه بر می داریم . برای مثال، مینا در دانشگاهی تحصیل می کند که مجبور است دور از خانه وتنها باشد . غذای دانشگاه را دوست ندارد و حوصله غذا درست کردن هم ندارد. اصلاً حوصله غذا خوردن هم ندارد . هر دفعه که به خانه می رود مادر از لاغر شن روز به روزش شکایت می کند . خودش هم احساس می کند ریزش موهایش خیلی زیاد شده…. تا اینکه یک روز از ضعف و معده درد شدید به پزشک مراجعه می کند، دکتر داروهای مناسب درمان التهاب معده را به او داده و به متخصص تغذیه ارجاعش می دهد.

مشکل مینا تنهایی است . او به کمک مشاور راه مناسبی می یابد تا دوستان جدیدی پیدا کند و مشاور تغذیه نیز یک برنامه غذایی صحیح به او ارائه می دهد . مینا نیز پس از ۳ ماه سلامتی کامل خود را به دست می آورد.

پس بهتر است اول دلایل لاغری را پیدا می کنیم.

قدم بعدی، برنامه غذایی درست است.

اگر احساس می کنید که لاغر هستید و نیاز دارید چند کیلو گرمی اضافه کنید، راه حل این نیست که فقط به خوردن غذاهای پرچرب و شیرین اقدام کنید . با چنین راه حلی فقط چربی های ذخیره ای بدنتان را افزایش داده اید.

مرحله اول،

با انجام فعالیتهای ورزشی و نرمش های منظم ، نیاز بدن به انرژی افزایش می یابد و این ۲ حسن دارد.

اول اینکه؛ اشتها شما به غذا خوردن بیشتر می شود و احساس کسالت شما از بین می رود.

دوم اینکه؛ غذایی که می خورید در بدن شما ، صرف ساخته شدن عضلات می شود.

کم تحرکی موجب تحلیل عضلات شده و دراین صورت فرد حتی قدرت ندارد فعالیت های روزمره مثل بالاوپائین رفتن از پله را انجام دهد، اضافه کردن چربی به این بدن ضعیف هیچ فایده ای نخواهد داشت. یک فرد مسن و فرتوت عضلات تحلیل رفته ای دارد اما فرد مسن و چاق با فعالیت کم و همان میزان عضله ، باید وزنی حدود دو برابر را حمل کند…

مرحله دوم،

افزایش انرژی دریافتی است.

یک زن جوان و سالم روزانه به ۲۰۰۰ کیلو کالری و یک مرد جوان و سالم به ۲۲۰۰ کیلو کالری انرژی نیاز دارد . یک برنامه غذایی تأمین کننده ۲۰۰۰ کالری ، به شرح زیر است:

صبحانهساعت۷ صبح:۱ لیوان شیر پرچرب + ۶۰ گرم غلات صبحانه ویتامینه + ۲ قاشق چایخوری عسل که به شیر و غلات اضافه شود.

ساعت ۱۰ : یک لقمه نان و پنیر که به اندازه ۲ کف دست نان و ۳۰ گرم پنیر (۱ قوطی کبریت) و ۱ عدد گردو است: میان وعده مناسبی در بین کار یا زنگ تفریح کلاس خواهد بود .

نهارساعت۱۲: زرشک پلو و مرغ که برنج آن ۱۵ قاشق است و با یک قاشق غذا خوری روغن مایع پخته شده ، مرغ به اندازه۱۳۰ گرم گوشت داشته باشد(یک ران کامل) ، به علاوه ۱ کاسه ماست پر چرب ( ۲۴۰سی سی) ، ۲ عدد خیار و یک گوجه ریز شده به عنوان سالاد در کنار غذا با یک قاشق مربا خوری سس مایونز و ۱ قاشق مربا خوری روغن زیتون.

عصرانه ساعت ۴: چای و یک عدد شیرینی یا ۳ تا ۴ بیسکویت ترد.

ساعت۶: ۱ لیوان آب میوه طبیعی یا یک عدد میوه.

شام ساعت۵/۸: یک آش استثنایی ، دارای ۱ لیوان حبوبات پخته + ۳۰ گرم گوشت+ نصف لیوان سبزیجات پخته+ نصف لیوان رشته پخته.
( این چیزی است که شما باید بخورید و می توانید مقادیر آن را به تعداد افراد خانواده چند برابر کنید.)

یا

ماکارانی دارای نصف لیوان ماکارانی پخته ،۶۰ گرم گوشت چرخ کرده + یک سالاد کاهوی استثنایی ، دارای ۱ لیوان کاهو، خیار و گوجه فرنگی ریز شده که نصف لیوان لوبیا سفید پخته نیز به آن اضافه شده است.

(برای شام دو انتخاب دارید هر کدام را که دوست دارید بخورید)

قبل از خواب: یک عدد میوه.

یک رژیم غذایی مناسب برای کسی که قصد دارد وزنش را افزاش دهد باید به گونه ای باشد که از

همه گروه های غذایی به اندازه مورد نیاز میل کند و سعی نماید در هر وعده ، از همه گروهها بخورد – نان و غلات ، میوه ها ، سبزی ها ، گوشت و حبوبات ، شیر و لبنیات – مثلاً ناهار تنها نان و یک تکه کباب نخورد بلکه به همراه آن سبزی یا سالاد و ماست یا دوغ میل کند.

نکاتی که باید رعایت شود….

۱٫ برنامه غذایی یک روزتان را با ذکر ساعت بنویسید و آنر با برنامه غذایی که داده شده است تطبیق دهید . چقدر کمتر
می خورید؟ فاصله غذاهایتان چقدراست؟سعی کنید هیچ وعده ای را حذفنکنید . هیچ کاری مهم تراز سلامتی تان نیست پس خودتان را عادت دهید سر ساعت غذا بخورید.

۲٫ اگر واقعاً نمی توانید زیاد بخورید ، از مواد غذایی کم حجم و پر کالری در فواصل غذاهایتان استفاده کنید. مغزها چون فندق ، بادام و گردو خوراکی هایی خوشمزه، مفید و پر کالری هستند. چند عدد بیسکویت کرم دار، یک تکه نان سوخاری و پنیر خامه ای یا یک بستنی میوه ای خامه دار، انتخاب های خوبی هستند.

۳٫ اگراستخوان بندی ظریفی دارید لازم نیست سعی کنید حتماً به وزن ایده آل برسید و خودتان را آزار دهید، حتی اگر در محدوده سلامتی هم باشید برای شما خوبست.

بیماری لاغری عصبی(Anorexia)

توضیح مختصری راجع به بیماری آنورکسیا به شرح زیر است:

این بیماری به دلیل ترس فرد از افزایش وزن ایجاد شده و فرد دچار لاغری مفرط می شود، ازخوردن غذا امتناع می کند و یا غذا را خورده اما عمدتا بر می گرداند. این افراد معمولاً تصویری نادرست از اندام خود دارند . همیشه خیال می کنند چاق بوده و به اندازه کافی لاغر یا خوش اندام نیستند . دلیل آن رواج تبلیغاتی اندام های باریک و فشارهای عصبی در جامعه است . مبتلایان به آنورکسیا مدت طولانی خود را گرسنه نگه می دارند . ملین ها یا قرص های لاغر کننده مصرف می کنند، وعده های غذایی را حذف می کنند، عصبی اند و بی خوابی دارند.

آنها حساس و زود رنج می شوند، مبتلا به افسردگی شده و قابلیت باروری را از دست می دهند و در نهایت نیز به بیماری های قلبی و دیگر بیمارهای مرگ بار مبتلا خواهند شد .

این افراد باید به متخصصین ارجاع داده شوند . چون درمان آنها در بسیاری از موارد تنها با مصرف مواد غذایی امکان پذیر نیست.

سلامتی گرانبهاترین گوهرهاست که خداوند آن را با سخاوت تمام در اختیارمان قرار داده است. پس در حفظ آن کوشا باشیم.

عاتکه موسوی-کارشناس تغذیه

---

راه حلی برای چاق شدن

کارشناس تغذیه گفت: مصرف آجیل و دانه‌های روغنی در افزایش وزن موثر است. دکتر “مریم صفایی”می‌گوید: دررژیم‌های چاقی باید مصرف چربی و موادغذایی پرکالری افزایش یابد
وی اظهارداشت: بر این اساس، از مصرف غذاهای آب پز و کبابی دررژیم‌های چاقی باید تا حدممکن پرهیز شود
وی افزود: پخت غذا به‌صورت آب پز سبب انتقال چربی ودیگرمواد موردنیاز بدن، به آب غذا شده و مانع رسیدن آن به بدن می‌شود
وی تاکیدکرد: افراد لاغر درطول رژیم غذایی باید دیرتر شام خورده‌و نیز زودتر به رختخواب بروند
این کارشناس تغذیه گفت: افرادلاغر در رژیم‌های غذایی چاقی باید مایعات را در آخر وعده‌غذایی استفاده‌کرده و از مصرف آن قبل از غذا و در حین وعده غذایی به دلیل پرشدن حجم معده، پرهیز کنند
صفایی افزود: مصرف سالاد و سوپ هم بایدپس ازوعده‌اصلی غذایی مصرف شود.
وی خاطرنشان کرد: در رژیم‌های چاقی، صبحانه‌نیزباید دیرتر ازوقت معمول و حداقل با رعایت فاصله زمانی دو ساعت پس از بیدار شدن، خورده شود
وی اظهارداشت: در رژیم‌های چاقی، توصیه نمی‌شود که فرد فقط بخورد زیرا خوردن مهم نیست بلکه داشتن یک برنامه صحیح غذایی، رعایت فواصل غذایی و فواصل خواب و غذا از اهمیت بیشتری برخوردار است
وی تاکید کرد: قبل از شروع رژیم چاقی انجام آزمایش خون برای اطمینان از سلامت فرد اولین گام محسوب می‌شود چرا که لاغری در برخی موارد می‌تواند ریشه در ابتلای فرد به‌برخی بیماری‌ها همچون پرکاری غده‌تیروئید داشته باشد
وی افزود: رژیم چاقی نباید به صورت عادات غذایی در فرد باقی بماند بلکه پس از رسیدن به وزن ایده‌آل باید قطع شود، زیرا مصرف غذاهای پرکالری از جمله غذاهای پرچرب در درازمدت ممکن است عوارضی را برای فرد به دنبال داشته باشد

منبع: زن روز

---

چگونه چاق شویم؟

۱- بیشتر بخورید

چنانچه ورزش می کنید و رشد ندارید، تنها مشکل به اندازه کافی نخوردن شماست. چطور انتظار داریدوقتی کالری کافی را برای پر کردن میزان سوخت کالری بدنتان در روز مصرف نمی کنید، افزایش وزن بیابید؟ به عنوان یک وعده غذایی متوسط، شما بایستی روزانه ۱۰ کالری به ازای هر (پوند) از وزن بدنتان دریافت کنید تا بدن قادر به ترمیم و رسیدگی که به تمام اجزای بدن باشد، حالا به منظور افزایش وزن، باید حداقل ۵۰۰ کالری درروز و هر وعده غذایی مصرف کنید تا میزان کالری دریافتی از حد نرمال آن بالا رفته، موجب بالا رفتن وزن شود. هر چه بیشتر بخورید، پتانسیل رشد بیشتری تولید می کنید. همچنین بایستی قدرت انتخاب در مورد غذای مصرفی تان داشته باشید تا بدون افزایش میزان چربی و دریافت آن به مقدار زیاد وزنتان بالا برود.

۲ – خوردن در زمانهای بیشتر
این مورد نیز مشابه مورد قبل عمل می کند. هر چه به تعداد وعده های غذایی خود بیفزایید، کالری بیشتری دریافت می کنید. مطمئناً آسانتر است که در طول روز مثلاً ۸ وعده غذایی دارای ۵۰۰ کالری مصرف کنید تا اینکه ۴ وعده غذایی حجیم دارای ۲۰۰۰ کالری را استفاده کنید. همچنین، هنگامی که غذای حجیم مصرف می کنید، به دلیل کمبود برخی هورمون ها در متابولیسم شما، ممکن است برخی از غذاها فرصت تجزیه و تحلیل کامل را نیافته و در آخر تبدیل به چربی شود. همیشه در خاطر داشته باشید که به هر حال، با خوردن بیشتر، ناخواسته و به طور اتوماتیک بدنتان مقداری چربی نیز بدست آورده، ذخیره می کند. (با ورزش کردن باید آنها را آب کرد).

۳ – تمام تناسب ها را رعایت کنید
پروتئین اصلی ترین ماده سازنده بافت عضله و بی شک مهمترین ماده غذایی در بالا بردن وزن و ساخت جرم اضافی است. لیکن، به خاطر داشته باشید که شما بایستی همیشه اطمینان داشته باشید که مقدار دربست و دقیقی از چربی و کربوهیدرات ها را دریافت می کنید. مقدار پیشنهادی برای چربی، پروتئین و هیدرات های کربن در یک رژیم غذایی بالا برنده وزن ۱۵%، ۳۵%، ۵۰% می باشد.

۴ – غذاهای پرکالری و کم حجم مصرف کنید
مصرف این غذاها بسیار به صرفه است. هر چه مقدار کالری در هر گرم غذایی که مصرف می کنید بیشتر باشد، بهتر است. چرا که سبب خواهد شد حجم کمتری از غذا را مصرف کنید. همچنین این نوع غذاها زودتر شما را سیر خواهند کرد. در نتیجه حصول چربی از این طریق کمتر و آب کردن آن نیز با ورزش سهل تر خواهد بود.
مثلاً سعی کنید مصرف سبزیجات را کاهش دهید، چرا که دارای کالری کمتری به نسبت سایر مواد بوده و حدود۸۰% از وزن آنها آب است. در عوض از گوشت قرمز، تخم مرغ و تن استفاده کنید.

۵ – مولتی ویتامین ها را فراموش نکنید
غذاهای کم حجم – پر کالری معمولاً فاقد مواد غذایی میکروبی مثل: ویتامین ها، آب و مواد معدنی مهم هستند. که برای جبران آن مصرف روزانه مولتی ویتامین توصیه می شود. ویتامین ها برای ساخت و ترمیم مواد غذایی میکروبی ضروری هستند. سعی کنید آنها را در بین غذا مصرف کنید تا جذب سریعتری داشته باشند.

۶ – وعده غذایی (مخصوص بعد از زمان تمرین)
بعد از یک تمرین سخت و پیوسته، سطح مواد غذایی ماکرونی شما کاهش یافته و فیبرهای ماهیچه ای شما برای دریافت غذا فریاد می زنند به این دلیل است که یک وعده غذایی بعد از تمرین خوب و مناسب، مهمترین وعده غذایی در طول روز برای کسی که قصد افزایش وزن دارد، به شمار می رود. همیشه سعی کنید تا یک ساعت بعد از گذشت تمرین، حتماً این وعده غذایی را مصرف کنید تا بهترین نیتجه را دریافت کنید. بدن شما در این مرحله بیشترین ظرفیت دریافت پروتئین را به نسبت هر زمان دیگری در طول روز خواهد داشت. عموماً شما بایستی سعی کنید ۴۰ تا ۵۰ گرم پروتئین و بیش از ۵٫ ۱ برابر این مقدار کربوهیدارت را پس از هر بار تمرین مصرف کنید.

۷ – با شکم پر به رختخواب بروید
مهمترین وعده غذایی در درجه دوم، غذایی است که شما قبل از رفتن به رختخواب مصرف می کنید. از یک غذای متوسط ۶۷ کالری در ساعت در طول خواب سوزانده می شود. بنابراین، اگر شما حدود ۸ ساعت بخوابید، سعی کنید قبل از خوابیدن حدود ۵۳۶ کالری را مصرف کنید. مقدار هورمون ها در شب زمانی که بدن بخش زیادی از اجزاء را تحت پوشش قرار داده و به اوج می رسد عقیده ای عمومی مبنی بر این وجود دارد که شما هر چه قبل از خواب بخورید، تبدیل به چربی می شود. این عقیده کاملاً غلط است. البته اگر شما قبل از خواب، مک دونالد بزرگی را خورده باشید، بدون شک بیشتر آن به صورت چربی انباشته خواهد شد ولی مصرف مواد پروتئین ساز که دارای چربی کم و نیز کربوهیدرات های ساده هستند بسیار مناسب است.

۸ – گوشت و علاقه خوردن آن
طبیعی و ساده است. اگر بخواهید رشد کنید. نیاز به خوردن گوشت دارید. گوشت از نظر پروتئین غنی است نیز منبع طبیعی خوبی برای کراتین است و کالری های فراوانی دارد.

۹ – مایعات زیاد بنوشید
آب، آبمیوه و شیر. آب رسانی و تولید آب کلیه رشد جرم بدن است. تا ۶۰% بدن شما را آب تشکیل داده است. شما از طریق تعریق و ادرار، آب از دست می دهید، حتماً به میزان فراوان مایعات مصرف کنید . آب بنوشید و قابلیت جذب مواد غذایی را نیز بالا می برد شیر نیز غنی از پروتئین بوده و آبمیوه ها قادرند ویتامین و قند طبیعی بدن شما را تامین کنند.

۱۰ – به تدریج میزان دریافت کالری خود را افزایش دهید.
سعی کنید میزان کالری روزانه، خود را از۱۲۵۰به ۲۵۰۰ افزایش دهید تا به وزن مورد نظر و مناسب خود برسید.

---

مراحل افزایش وزن :

پنج مرحله برای افزایش وزن وجود دارد که به این ترتیب است :

۱) میزان کالری یا انرژی ای را که در یک روز معمولی دریافت می کنید، محاسبه کنید. چیزی را تغییر ندهید و همانطور که هر روز می خورید یادداشت کرده و انرژی آن را محاسبه کنید. این کار را می توانید با استفاده از هرم غذایی انجام دهید. این مرحله بسیار اهمیت دارد، پس با دقت این عمل را انجام دهید. همچنین خودتان را وزن کنید.

۲) بعد از انجام مرحله یک ، رژیم از روز بعد شروع می شود؛ بدین ترتیب که ۵۰۰ کالری به آنچه هر روز مصرف می کردید بیافزایید. مثلاً اگر در یک روز معمولی ۲۰۰۰ کالری مصرف می کردید، بقیه ی هفته هر روز ۲۵۰۰ کالری مصرف کنید. بجای اینکه در سه وعده حجم زیادی غذا بخورید و یا اینکه کل روز مشغول خوردن باشید، انرژی روزانه را به ۵ تا ۶ وعده تقسیم کنید و وعده ها را با فاصله ۵/۲ تا ۳ ساعت مصرف کنید. بخاطر داشته باشید باید ” زیاد ” بخورید تا وزنتان” زیاد “ شود.

۳) بدنسازی و ورزش، مرحله مهم دیگری برای افزایش وزن است که برای اطمینان از نتیجه کار بخش مربوط به آن را مطالعه کنید.

۴) آخر هفته خودتان را وزن کنید. می بینید که پس از یک هفته وزنتان بیشتر شده است. انتظار نداشته باشید یک باره ۴ تا ۵ کیلو اضافه کنید. افزایش وزن به اندازه ۵/۰ تا ۱ کیلو در هفته طبیعی است و بیشتر از این نشان دهنده افزایش بیش از حد چربی در بدن شماست. پس افزایش ۵/۰ تا ۱ کیلو در هفته کافی است، اگر چه کم به نظر می رسد، ولی آخرماه ۵/۲ تا ۴ کیلو می شود.

۵) نکته مهم این است که وقتی وزن شما ثابت شد، در این موقع است که باید مقدار بیشتری غذا بخورید تا وزنتان دوباره بالا برود. بنابراین اگر با رژیمی که اجرا می کنید، وزنتان برای دو هفته ثابت ماند، نشان می دهد که باید به رژیم خود ۲۵۰ کالری اضافه کنید و به همین ترتیب، هر دفعه که طی دو هفته وزن اضافه نکردید، دوباره ۲۵۰ کالری اضافی به رژیم مصرفی تان بیفزایید.

* بسیار مهم : نکات کلیدی در مورد افزایش وزن

* از چربی ها دوری کنید! اگر چه هدف شما افزایش وزن است، ولی نباید بیش از حد چربی مصرف کنید. سراغ چیپس و شکلات نروید. غذاهای آماده و سرخ کردنی نخورید. بهترین چیز برای شما غذاهای پر پروتئین و کم چربی است مثل ماهی تن و سایر غذاهای دریایی، سینه مرغ، بوقلمون، گوشت کم چربی، میوه و سبزیجات.

* آب بنوشید! حداقل روزانه ۲ لیتر ( معادل ۸ لیوان ) یا بیشتر آب بنوشید. البته این مقدار آب زیاد است ولی این مقدار آب برای افزایش وزن لازم است.

* بخوابید! بله بخوابید! راحت ترین کاری که باید انجام بدهید و فراموش شده است. شما باید حداقل ۸ ساعت در شب بخوابید و واقعاً به آن نیاز دارید.

نگرانی که خیلی از افراد در مورد افزایش وزن دارند این است که چگونه وزن خود را اضافه کنند، ولی چربی بدنشان زیاد نشود. بگذارید به شما بگویم چگونه؟ امکان ندارد! مگر اینکه استروئید مصرف کنید. افزایش وزن بدون اضافه کردن مقداری چربی اصولاً غیرممکن است. ولی چه اشکالی دارد که مقداری هم چربی اضافه کنید، به راحتی بعداً می توانید آن را از بین ببرید.

نمونه ای از یک سئوال در مورد افزایش وزن :

سلام، من یک پسر ۲۲ ساله هستم. می خواستم از شما در مورد افزایش وزن سئوال کنم. من واقعاً لاغرم و می خواهم هم برای افزایش توان و هم برای ظاهری بهتر ، وزنم را افزایش دهم.

من قبول دارم که افراد لاغر متابولیسم ( سوخت و ساز ) بالایی دارند، آیا هیچ راه حلی برای کاهش آن وجود دارد؟ آیا با افزایش سن متابولیسم بدن بطور طبیعی کاسته می شود؟ به من گفته شده که بدنسازی کار کنم. ولی من وقت کافی برای تمرین بدنسازی ندارم.

ممنون می شم اگر من را راهنمایی کنید که چگونه وزنم را افزایش دهم؟ چه نوع غذاهایی را باید بخورم؟ چند بار در روز باید غذا بخورم؟ مقدار هر وعده غذایی ام چقدر باید باشد؟ من شنیده ام که سویا بسیار مغذی است درست است؟ سویا چه چیزهائی دارد؟

پاسخ : اجازه دهید اول در مورد میزان متابولیسم بدن صحبت کنم. متابولیسم پایه، حداقل انرژی لازم برای حفظ حیات بدن است که هر فرد در حالت بیداری و در شرایطی که در استراحت کامل به سر می برد، نیاز دارد. انرژی مصرف شده برای متابولیسم پایه در وهله اول به مقدار توده بدون چربی بدن ( عضلات، اندام ها و استخوان ها ) بستگی دارد. دیگر عوامل مؤثر بر متابولیسم پایه عبارتند از :

- میزان سطح خارجی بدن؛ هر چه سطح بدن بیشتر باشد، حرارت تلف شده از طریق سطح بیشتر است.

- جنسیت؛ مردان متابولیسم پایه بالاتری دارند، چون توده بدون چربی آنها بیشتر از خانم هاست.

- دمای بدن

- هورمون های تیروئیدی؛ افزایش مقدار آنها در بدن، متابولیسم را افزایش می دهد.

- مقدار فعالیت سیستم عصبی

- سن ؛ با افزایش سن متابولیسم پایه کاهش می یابد.

- وضعیت تغذیه ای ؛ مصرف کم موادغذایی متابولیسم را کُند می سازد .

- بارداری که متابولیسم پایه را افزایش می دهد.

- مصرف کافئین، قهوه و تنباکو که متابولیسم پایه را افزایش می دهند.

زمانی که فرد شدیداً کمبود وزن دارد، برای درمان آن، گاهی دارو درمانی نیز لازم است. پزشک باید عدم تعادل هورمونی بدن، افسردگی و دیگر بیماری های غیر ملموس مثل آنورکسیا ۱ و بولیمیا ۲ ( کم خوری و پرخوری عصبی ) را درمان کند. در مورد برخی بیماران، خطر لاغری مفرط زمانی پیش می آید که پس از جراحی، بهبود با کندی صورت گیرد.

به نظر می رسد شما در مسیر درستی قرار گفته اید ، چون تمایل به درمان کمبود وزنتان دارید. دلیل اینکه اکثر افراد برای افزایش وزن سراغ بدنسازی و وزنه برداری می روند این است که این تمرینات بیش از ورزش های دیگر، موجب افزایش حجم و وزن عضلات می شود، در حالی که انرژی زیادی در بدن می سوزد. شما باید سعی کنید علاوه بر تنوع بخشیدن به موادغذایی مصرفی تان، به مرور غذاهای پرانرژی را بیشتر مصرف کنید، خصوصاً موادی را که حاوی روغن های گیاهی بیشتری هستند. پنیرهای پرچرب مثل پنیر تبریزی و پنیر پیتزا؛ مغزها و آجیل مثل گردو، بادام و بادام زمینی منابع مفید و پرکالری با روغن اشباع کم هستند . بهتر است از ترکیبات مواد غذایی مطلع باشید و یا برچسب آنها را مطالعه کنید تا مطمئن شوید ماده غذایی که انتخاب کرده اید روغن غیراشباع بیشتری داشته باشد. خشکبار مثل کشمش و انجیر، میوه های خشک شده مثل انواع برگه ها و موز میوه های پرکالری و مناسبی برای شما هستند که بهتر است پس از غذا مصرف شوند تا جلوی اشتهای شما را نگیرند. سعی کنید به جای نوشابه، آب میوه های شیرین شده بنوشید.

یک نوشیدنی پرکالری، پرپروتئین و مناسب برای افزایش وزن :

موادلازم:

۱) یک لیوان شیر پرچرب

۲) ۳ قاشق غذاخوری پودر شیرخشک

۳) ۲ قاشق غذاخوری بستنی

۴) ۱ قاشق شکلات مایع یا یک چهارم لیوان میوه دلخواه مثل یک عدد موز

۵) عسل یا شکر برای شیرین کردن معجون

روش تهیه:

همه مواد را در مخلوط کن ریخته و با هم مخلوط کنید. به این ترتیب یک نوشیدنی مناسب برای میان وعده خود تهیه می کنید.

اگر روزانه یک لیوان از این نوشیدنی را مصرف کنید، ۴۰۰ کالری به انرژی مصرفی تان اضافه می شود.

پی نوشت :

۱- anorexia یا بی اشتهایی عصبی : این بیماری به دلیل ترس فرد از افزایش وزن ایجاد شده و فرد دچار لاغری مفرط می شود که ازخوردن غذا امتناع می کند و یا غذا را می خورد، اما عمداً آن را برمی گرداند.

۲- bulimia یا پرخوری عصبی : در این نوع بیماری، فرد اشتهای سیری ناپذیر دارد و پایان خوردن وقتی است که ناراحتی شکمی پیش آید. عوارض بولمیا عبارتست از خستگی، ضعف و کاهش تمرکز حواس که در ارتباط با دریافت ناکافی انرژی و سایر موادمغذی است.

---

برای افزایش اشتها چه باید کرد؟

فردی که دچار کمبود یا فقدان اشتهاست، خیلی کمتر از حالت معمول غذا می خورد. کمی ِ اشتها معمولاً به دلیل هضم کم مواد غذایی است. با جویدن طولانی غذا و نوشیدن مایعات سرد این حالت بدتر می شود. گاهی اوقات هم به دلیل عوامل روحی است.

عمل هضم به دلیل نفخ و گاز معده، کاهش حس چشایی و تنفس بد کاهش می یابد که معمولاً باعث کمبود انرژی مورد نیاز بدن می شود.

کاهش اشتها باعث کاهش وزن می شود. پس یکی از راه های افزایش وزن درافراد لاغر ، افزایش اشتهای آنهاست.

کاهش اشتها می تواند به دلیل عوامل زیر باشد :

- اشکال در بلع مواد غذایی

- استفراغ و تهوع

- تغییر یا کاهش حس چشایی

- احساس سیری

- رشد تومور

- افسردگی

- درد

در بیشتر موارد، کاهش اشتها مشکل ثانویه است یعنی اختلال در سلامتی بدن، باعث کاهش اشتها می شود.

برای افزایش اشتها چه کاری باید انجام داد؟

- سعی کنید هرروز ۳ وعده غذایی کامل و ۳ میان وعده داشته باشید.

- بین وعده های اصلی غذایی، چیزی نخورید.

- برای افزایش هضم غذا و اشتها، می توانید یک وعده را مصرف نکنید تا برای خوردن وعده بعدی، اشتهای بیشتری داشته باشید.

- سعی کنید وعده های غذایی خود را در اوقات معینی مصرف کنید؛ یعنی برنامه غذایی مشخص و سر ساعت داشته باشید. مثلاً صبحانه را در ساعت ۷ صبح ، ناهار در ساعت ۱۲ و شام در ساعت ۷ شب. همچنین اگر اشتهای شما برای صرف وعده اصلی کاهش نمی یابد ، می توانید دو میان وعده ، یکی در ساعت ۱۰ صبح و یکی در ساعت ۴ بعد از ظهر و نیز قبل از خواب میل کنید.

- تا جایی که می توانید، غذا بخورید. با اشتهای زیاد غذا بخورید، زیرا تفکر شما در هضم و جذب غذا بسیار مؤثر است.

- به غذا به عنوان بخشی از درمان بیماری خود نگاه کنید؛ یعنی نگوئید میل ندارم. فکر کنید دارو مصرف می کنید.

- حتماً صبحانه بخورید.

- غذاهای خوشمزه را با فاصله زمانی کم و هر بار به مقدار کم مصرف کنید.

- غذاهای پر کالری مصرف کنید که به راحتی خورده می شوند؛ مثل انواع دسر، ژله ، بستنی ، ماست و شیر پرچرب، شیرموز و شیرکاکائو .

- غذا را سرد یا با دمای معمولی بخورید تا طعم و بوی آن را کاهش دهد.

- کاری کنید اوقات صرف غذا دلپذیر و خوشایند باشد.

- در منزل همراه با اعضای خانواده و در خارج از منزل با دوستان خود غذا بخورید.

- بعد از تمام شدن غذا، آب و سایر نوشیدنی ها را بنوشید، زیرا نوشیدن مایعات در موقع صرف غذا باعث می شود خیلی زود احساس سیری کنید.

- قبل از صرف غذا، یک ساعت ورزش کنید ، ولی سنگین نباشد.

کارهایی را که نباید انجام دهید :

- خودتان را مجبور به خوردن نکنید.

- کاری نکنید که این کم اشتهایی، روابط شما را با سایر خانواده اتان تحت تاثیر قرار دهد.

اشتها آورها :

اگر هنوز هم دچار بی اشتهایی بودید، می توانید از مواد زیر برای افزایش اشتها استفاده کنید :

- مقداری زنجبیل تازه را ریز ریز کنید. مقداری آب لیمو ترش و نمک به آن اضافه کنید و آن را بجوید.

- مقدار هل و دارچین و برگ بوی خشک را له کنید و به مقدار مساوی با هم مخلوط کنید. یک قاشق مرباخوری از این مخلوط را بخورید.

- پودر فلفل سیاه، پودر زنجبیل خشک و شکر را با عسل مخلوط کنید و به صورت گلوله در آورید. برای مدتی این مخلوط را در دهان نگه دارید که بی اشتهایی شما را تسکین خواهد داد.

- انار بخورید که می توانید نمک و فلفل سیاه هم به آن اضافه کنید.

- مقداری نمک و پودر زیره سبز را روی آناناس بریزید و آن را بخورید.

با پزشکتان مشورت کنید :

اگر بعد از یک هفته، با وجود انجام روش های بالا، اشتهای شما افزایش نیافت، به پزشک مراجعه کنید زیرا کاهش اشتها می تواند علامت یک بیماری جدی تر باشد.

اگر هر یک از علائم زیر را مشاهده کردید، به پزشک خود اطلاع دهید:

- تهوع

- نخوردن غذا به مدت یک روز یا بیشتر

- کاهش وزن به میزان ۵/۲ کیلو گرم یا بیشتر

- احساس درد موقع غذا خوردن

- ادرار نکردن به مدت یک روز کامل

- مدفوع نکردن به مدت دو روز یا بیشتر

- ادرار با فاصله زمانی غیر متناوب، همراه با بو یا سوزش یا خیلی زرد رنگ.

- داشتن حالت تهوع بیش از ۲۴ ساعت

نیره ولدخانی – کارشناس تغذیه تبیان